21 aktif fay ve yenilenmesi gereken master plan
Dokuz Eylül Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Deprem Araştırma Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, İzmir'de 21 aktif fay hattı bulunduğunu belirterek, Deprem Master Planı'nın 25 yıldır güncellenmediğini ve acilen yenilenmesi gerektiğini vurguladı.
Prof. Dr. Sözbilir, Ege-Koop Danışma Kurulu toplantısında yaptığı sunumda, İzmir’in deprem risk haritasının çıkarılmasının şart olduğunu belirtti. 30 yılda yapılan yeni yapı stokunun, mevcut deprem planında yer almadığını söyleyen Sözbilir, "İzmir depreme dirençli bir kent mi?" sorusuna bilimsel verilerle yanıt aranması gerektiğini ifade etti.
Sözbilir, "İzmir’de 6.5 ve üzeri bir deprem yaşanırsa ne olur?" sorusunun yanıtının teknolojik verilerle elde edilebileceğini, bu nedenle kapsamlı bir deprem araştırmasının elzem olduğunu söyledi.
DAUM olarak deprem erken uyarı sistemi üzerine çalıştıklarını belirten Sözbilir, depremden 16 saniye önce sarsıntının tespit edilebildiğini aktardı. Bu sistemin özellikle metro gibi toplu taşıma araçlarında büyük bir fark yaratacağını belirterek, İzmir’de 12 metro istasyonunda deneme çalışmalarının başlatılması için onay beklediklerini söyledi.
İzmir'in Altında 21 Aktif Fay Var
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) son çalışmalarına göre İzmir’deki aktif fay sayısının denizdekiler hariç 21’e yükseldiğini açıklayan Sözbilir, İzmir’deki fay hatlarının doğrudan yerleşim yerlerinin altından geçtiğini belirtti. İstanbul’un aksine, fay hatlarının denizde değil, doğrudan kara üzerindeki yerleşim alanlarında bulunduğunu vurguladı.
Bergama, Kiraz ve Kemalpaşa ilçelerinden geçen fay hatları doğrudan yapılaşma alanlarının altında yer alıyor.
Balçova Termal Bölgesi gibi alanlarda sıcak su kaynakları fay hatlarının içinden çıkıyor.
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Güzelbahçe Fayı üzerinde konumlanmış durumda.
İzmir'de 6.9'luk Deprem, 8 Şiddetinde Hissedildi
30 Ekim 2020 Bayraklı depremi, Sisam Adası’ndan başlayarak Gümüldür, Özdere, Menderes, Konak, Gaziemir ve Buca’ya kadar etkili olmuş ve 6.9 büyüklüğünde gerçekleşirken İzmir’de 8 şiddetinde hissedilmişti. Sözbilir, büyüklük ile şiddet arasındaki farkın çoğu kişi tarafından bilinmediğini ve bu kavramların birbirine karıştırıldığını belirtti:
Büyüklük, sismometre ile ölçülen ve matematiksel hesaplamalarla belirlenen değerdir.
Şiddet, depremin yıkım etkisini tanımlayan kavramdır.
İzmir’de Tsunami Riski Var
Prof. Dr. Hasan Sözbilir, İzmir’de tsunami riski bulunduğunu ve bu konuyla ilgili çalışmaların sürdüğünü belirtti. "Denizdeki fayların kırılması durumunda tsunami oluşma ihtimali var" diyen Sözbilir, bu riskin bilimsel araştırmalarla değerlendirilmesi gerektiğini söyledi. Sözbilir, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinde 500 kilometrelik bir fay hattının kırıldığını hatırlatarak, İzmir’in tarihindeki büyük depremleri de anımsattı:
1688 İzmir Depremi: Yaklaşık 15 bin kişi hayatını kaybetti.
1389 Karaburun Depremi: En büyük yıkım Karaburun’da yaşandı.
2005 Sığacık Depremi: Güzelbahçe Fayı üzerinde 5.9 büyüklüğünde sarsıntı meydana geldi.
"İzmir Depreme Hazır mı?"
Son olarak Sözbilir, İzmir’de deprem bilincinin artırılması, yeni yapıların fay hatlarına göre inşa edilmesi ve mevcut yapıların güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı. "Fay hatlarının üzerinde yaşamaya devam edeceğiz, ancak binalarımızı buna göre inşa etmeliyiz" diyerek İzmir’in depreme karşı dirençli bir kent haline getirilmesi gerektiğinin altını çizdi.