Basmane'de 'Basma' sanatı yeniden doğuyor
İzmir Büyükşehir Belediyesi, tarihi basmacılık kültürünü canlandırıyor
İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin kültürel mirasına sahip çıkan örnek projelerinden biri olan “Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” ile basmacılık geleneğini yeniden canlandırıyor. Semte adını veren tarihi basma üretim kültürünü günümüze taşıyan proje kapsamında kurulan Basma Deneyim Atölyesi, kadınlar ve çocukları basma sanatı ile buluşturdu. Projeyle hem kadınların ekonomik bağımsızlık kazanmaları hem de bölgenin yerel ekonomisinin ve turizmin canlandırılması hedefleniyor.
Tarihi bina basma deneyim atölyesine dönüştürüldü
Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) ortaklığıyla yürütülen proje kapsamında, Pazaryeri Mahallesi’ndeki İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait Fatma–Mustafa Hasdemir Binası basma deneyim atölyesine dönüştürüldü. Atölyede bölgede yaşayan kadınlara ve çocuklara basmacılık kültürü anlatıldı, uygulamalı deneyim sağlandı.
Proje, Basmane’nin tarihsel kimliğini yeniden görünür kılarken, sürdürülebilir üretim modelleri ve yerel kalkınma için örnek bir model oluşturmayı amaçlıyor.
“İzmir’in desenlerine sahip çıkmak istiyoruz”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi, Tanıtımı ve Turizm Dairesi Başkanlığı Kültürel Mirasın Yönetimi ve Tanıtımı Şube Müdürü Ayşegül Güngören, basma üretiminin Basmane’de 18. yüzyılın ortalarında başladığını belirterek şu bilgileri paylaştı:
“Osmanlı döneminde aile üretimi olarak başlayan basmacılık, zamanla loncalar halinde büyüdü. Özellikle ‘ince basma’ diye anılan üretimler Avrupa’da, özellikle Paris’te büyük ilgi gördü. Amacımız bu kültürün yeniden hatırlanması, üretim biçimlerinin anlaşılması, hafızanın güçlendirilmesi ve İzmir’de bu alanda yeni bir üretim modeline zemin hazırlamak. İzmir’in desenlerine sahip çıkmak ve bu kültürü Basmane’den başlayarak yeniden yaygınlaştırmak istiyoruz.”
“Köklü miras yeniden doğacak”
Uzun yıllardır İzmir Büyükşehir Belediyesi bünyesinde atölyeler yürüten heykeltıraş Esen Kesecioğlu, basmacılığın yeniden canlanmasının kültürel açıdan büyük önem taşıdığını belirterek:
“Basmanın İzmir’deki hikâyesi çok eski. Geleneksel yöntemlere yeniden ulaşmak ve bu mirası güncel tasarımlarla buluşturmak istiyoruz. Basmanın modern dünyada yeniden yer bulmasını sağlayacak çalışmalar yapacağız.” dedi.
Üretim, kültür ve eğitimin buluşma noktası: Basma Deneyim Atölyesi
Basma Deneyim Atölyesi, ustalardan zanaatkârlara, bilim insanlarından sanatçılara kadar farklı grupların üretimle iç içe çalışabileceği bir kültür ve öğrenme merkezi haline getirildi. Mekân, üretim kültürünün yaşatılması ve geçmişin renklı basmacılık hikâyelerinin geleceğe aktarılması için önemli bir buluşma noktası olacak.
Basmane’nin İzmir için önemi ve 19. yüzyıllarda İzmir’in ticaret hayatında önemli bir yer tutan basma üretimi, Basmane semtine adını verdi. Dönemin üretim tesisleri ve atölyeleri yalnızca İzmir’in ekonomisini güçlendirmekle kalmadı, aynı zamanda İzmir’in Avrupa’da basma kumaşlarıyla anılmasını sağladı. Cumhuriyet döneminde Sümerbank ve Nazilli Basma Fabrikası ile gelişen bu üretim kültürü, hem yerel ekonomik dönüşümün hem de ulusal sanayileşme politikalarının önemli bir yansıması oldu.
Projenin yürütücüleri
“Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” projesi, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı öncülüğünde; Sosyal Hizmetler, Kadın ve Aile Hizmetleri, Kültür ve Sosyal Hizmetler birimleri, Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) iş birliğiyle hayata geçiriliyor.
